Sabah muharriri Okan Müderrisoğlu, Suriye- Türkiye münasebetlerine ait olarak, “Suriye alanında olup bitenleri kronolojik olarak ele aldığımızda farklı safhaları hatırlamak gerekiyor…” değerlendirmesini yaptıç
Müderrisoğlu yazısında, “Arap Baharı ile ülkede hareketlenme başladığında Ankara’nın takındığı hal. “Anayasa ıslahatına ve kapsayıcılığa” odaklandı. Rejim, halkın üzerine tankları sürdüğünde, Türkiye-ABD-S. Arabistan-Katar bir blok olarak legal Suriye muhalefetinden yana pozisyon aldı. Ne vakit ki ABD, rejimin kimyasal silah kullanımına kayıtsız kalıp Suriye’nin kuzeyini Ruslara açtı, akabinde gelen “kitlesel göçle” birlikte Türkiye’deki risk algısı da değişti. Amerikalıların DEAŞ’la çaba adı altında YPG terör örgütünü silahlandırması, Ankara’yı “askeri önlemler” almaya, terör koridorunu parçalamaya yöneltti. Ama Suriye’nin siyasi ve toprak bütünlüğüne dönük taahhüt hiç eksilmedi!” tabirini kullandı.
Müderrisoğlu şunları kaydetti:
“Rusya’nın çok agresif askeri doktrini bilhassa Halep ve etrafında saf sivilleri hedef aldığında ise Türkiye gerek göç dalgasını durdurmak gerekse Suriye sıkıntısına kalıcı çözüm bulmak maksadı ile Rusya ve İran’la mutabakat tesis etti (Astana). Bu sayede İdlib de bir çeşit inançlı bölgeye dönüştü. Fırat Kalkanı, Zeytin Kısmı, Barış Pınarı harekâtları yakın güvenlik tehdidini bertaraf ederken, ABD ve Rusya ile YPG/SDG terör unsurlarının Türkiye hududundan 30 km derinliğe çekilmesi konusunda protokoller yapıldı. Her iki ülke de kelamlarını yerine getirmedi.
Peki, artık ne olacak? Rusya’nın baştan beri teşvik ettiği gibi Suriye rejimi ile istihbarat ve huduttaki komutan seviyesini aşan içerikli görüşmelere kapı aralanacak. Terörün çıbanbaşı noktaları için (Arap Pınarı, Münbiç, Tel Rıfat) “30 km’de çevir, teröristleri imha et, bölgeyi inançlı hale getir, Suriye ile denetim et” mekanizması işletilecek. Suriyeli sığınmacıların istekli ve güvenli biçimde ülkelerine dönüşü için uygun zaman ve taban aranacak.”
TIKLAYIN | Erdoğan: Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız
|
Türkiye – Suriye bağlarında ne olmuştu? Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve hala devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası periyodun en kanlı çatışmalarından olan Suriye İç Savaşı Şam idaresinin Batı dünyasıyla kontağını kopardı. Şam’ın ülkenin birtakım kısımlarında denetimi kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD üzere radikal İslamcı kümeler da savaşın tarafı haline geldi. Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif kümelere takviye verdi. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlığı’nda Türkiye, artan IŞİD hücumları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nun düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı. Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin denetim etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le gayret ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington sınırında bir gerginlik konusu.
Türkiye 2016’dan bu yana Suriye’nin kuzeyine 4 kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekatlar 2016’da Cerablus, El-Bab ve Halep’e yapılan Fırat Kalkanı, 2018’de Afrin ve Halep’e yapılan Zeytin Kısmı, 2019’da Rasulayn ve Tel Abyad’a yapılan Barış Pınarı, 2020’de İdlib’e yapılan Bahar Kalkanı harekatları. Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca Esad tersi birçok telaffuz kullandı, Suriye başkanına “katil”, “terörist” dedi, “Muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu devirde birçok AKP yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a ‘Esed’ diye hitap etmeye başladı. 2022’de Türk dış siyaseti İsrail, Mısır ve Ermenistan üzere geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle olağanlaşma sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2022’nin Ağustos ayındaki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de olağanlaşma sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı. Cumhurbaşkanı, Endonezya’daki G20 önderler tepesi sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” halinde konuşmuştu. Erdoğan 23 Kasım’da yaptığı küme toplantısında da, “Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız” dedi. Erdoğan ve Esad, son olarak 2011 yılında telefonda görüşmüştü. |