İSTANBUL (İGFA) – Yabancı yatırımcıların Türkiye’de 2023 yılında alan bazında gayrimenkul alımlarında evvelki yıla kıyasla yüzde 48, süreç bazında ise yüzde 46 düşüş görüldü. (EVA Gayrimenkul Değerleme raporu). Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı bilgilerine nazaran; 2022 yılında toplam 8 milyon 338 bin 976 metrekare olan yabancıların gayrimenkul edinimleri, 2023’te 4 milyon 354 bin 216 metrekare oldu.
Konut satışı özelinde; 2023’te adet bazında Türkiye genelinde yabancılara satış yıllık yüzde 48.1 oranında düşüşle 35 bin 5 adet oldu. Yabancılara satılan konutların toplam konut satışları içindeki oranı 2022 yılında yüzde 4.54 iken, geçen yılın tıpkı devrinde yüzde 2.86’ya düştü
Açıklanan sayıları pahalandıran Yüksek Mimar ve proje geliştiricisi Emrullah Yedikardeş, halk tabiri ile işlerin yarı yarıya kesildiğini belirterek “Rakamlar, yabancılara satış konusundaki kaygımızı kanıtlıyor. Yabancı gayrimenkul alıcısı Türkiye’den uzaklaşmaya başladı. Bir vakitler piyasayı canlı tutan yabancı satışlarında frene basıldı” yorumunu yaptı.
Yabancılara satış konusunda olumsuz sürecin ilke/etik tanımayan esnaf mantığının bir sonucu ile başladığına işaret eden Emrullah Yedikardeş “Türk alıcıya 1 olanı yabancıya 5’e satmaya dönük makûs niyetle pazarlama anlayışı, gayrimenkulde karar sürünce, durumu fark eden yabancılar küstü. Bu nedenle tarafı yabancılar olan süreçlerde gayrimenkul değerleme raporu hazırlanması yasal olarak kural koşuldu. Bu da doğruydu, zira pahası neyse, en azından ona yakın bir sayıdan yabancıların da alım yapması onların hakkıydı” diye konuştu.
DEĞERLEME RAPORLARI NASIL PÜRÜZ OLUŞTURUYOR?
Ancak artık de bu gayrimenkul değerleme raporları satışlara mahzur teşkil etmeye başladı. Satış kıymeti ile değerleme ölçüsü birbirini tutmadığı için gerçekleştirilemeyen satışlar olduğunu anlatan Emrullah Yedikardeş, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Değerleme raporları aşağı üst piyasaya yakın sayılar içeriyor. Fakat bu raporların gittiği bir yer var: GABİM. Uzun ismiyle Gayrimenkul Bilgi Merkezi. GABİM bir müddettir yapılan değerlemeyi yüksek bularak, raporları reddediyor. Değerleme uzmanı arkadaşlarımız, raporların yüzde 80’ine ret geldiğini belirtiyor. GABİM hangi münasebet ile reddediyor bilemeyiz. Tahminen yabancılara satış yoluyla vatandaşlık verilmesinden ötürü toplumun birtakım kısımlarında baş gösteren hassasiyetin hissesi vardır, tahminen de haklı öteki münasebetleri. Fakat bir gerçek var ki o da bu durum hem satış sürecini uzatıyor, hem de gerçekleşen satışların geri dönmesine, iptaline kadar gidebiliyor…”
YABANCILARIN TEK MAKSADI VATANDAŞLIK DEĞİL
Yabancıların hepsinin tek hedefinin vatandaşlık olmadığını, sahiden Türkiye’ye yatırım yapmak isteyenlere de bu meçhul durumun mani olduğunu anlatan Emrullah Yedikardeş, 2023 yılında yabancıların Türkiye’de yapılan 40 bin 297 adet gayrimenkul yatırımının yalnızca yüzde 18’nin vatandaşlık edinimi için olduğuna dikkat çekti.
SEKTÖRÜN NEFESİ KESİLDİ
Son devirde konut üretici ve geliştiricilerinin, iç piyasanın durumundan ötürü nefesinin kesildiğini ve büyük oranda umutlarını yabancı satışlarına bağladığını tabir eden Emrullah Yedikardeş, “Bir yandan yerli alıcıyı kahra sokan faiz sorunsalı ve azalan banka kredisi limitleri, bir yandan fiyatları tertipli artan ve bu nedenle dün aldığınızı bugün yerine koyamadığınız inşaat materyalleri ezası, (bulunamayan inşaat çalışanı ve var olanlara ödenmesi gereken yüksek fiyatları saymıyorum bile), bir yandan azalan satışlar, azalan sermayeler bölümün hareket kabiliyetini azalttı. Bunun üzerine gayrimenkul ekspertiz sorunu ve hatta vatandaşlık sürecindeki kurumların gayri resmi blokajı eklenince, bölüm gözünü Ankara’ya dikti” yorumunu yaptı.
ÇÖZÜM BULUNAMAZSA 2024 SAYILARI DA PARLAK OLMAYACAK
Özel bölüm konut üreticilerinin nefes almasının sağlanması gerektiği ikazında bulunan Emrullah Yedikardeş, “Nefessiz bir inşaat bölümünün Türk iktisadına ne derece ziyan verebileceğini iktisadın eski vakitlerinden biliyor olmalıyız. Her ne kadar bu sayılar 2023 yılına ait olsa da 2024 yılının birinci çeyreğinden de parlak datalar gelmeyeceğini şimdiden söylememiz mümkün. Sorun acil, tahlillerin de ivedilikle geliştirilmesi bölüm olarak tek umudumuz. Düşünülebilecek çeşitli tahliller olacaktır elbette. Mesela sahiden kurumların yabancılara satışı konusunda gayri resmi blokajı varsa, bu kaldırılarak belirsizlik de ortadan kaldırılabilir. Bu vesile ile yatırım yoluyla vatandaşlık verilmesinin haricinde, olağan gayrimenkul yatırımı yapmak isteyenlerin de önü açılabilir. Örneğin eksper raporunun yüzde 30 üzerine satış yapılabilir denilerek de bir yol açılabilir” tekliflerinde bulundu.
Tıkanıklığı aşacak her türlü tahlile proje geliştiriciler olarak dayanak vereceklerini tabir eden Emrullah Yedikardeş, “Konu, evvel sorunu teşhis etmek, bu sorunun kesim için ne cins yaralar açtığını görmek, ona nazaran de tedavi sürecini hemen başlatmak olmalıdır” dedi.