Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ABD’nin Donald Trump’ın başkanlığı devrinde ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkelere çelik ve alüminyum ithalatında uyguladığı ek gümrük vergilerinin global ticaret kurallarını ihlal ettiğine karar verdi.
DTÖ Uyuşmazlıkların Tahlili Sisteminin üç üyeli paneli tarafından alınan kararda ABD’nin ek gümrük vergilerinin DTÖ kurallarına alışılmamış olduğu belirtilerek ABD idaresi, uygulamalarını DTÖ kurallarıyla uyumlu hale getirmeye çağırıldı.
Türkiye, Çin, Norveç ve İsviçre’nin şikayetlerini karara bağlayan panel, ABD’nin ek vergi uygulamasının, DTÖ Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Mutabakatının (GATT) çeşitli unsurlarına alışılmamış olduğuna, bu karşıtlıkların savaş ya da önemli milletlerarası tansiyon durumlarında müsaade verilen istisnalara da uymadığına hükmetti.
DTÖ’de Hindistan ve Rusya’nın birebir bahisteki şikayetleri ise şimdi sonuçlanmadı. ABD idaresi geçen yıl AB ülkelerine uygulanan ek vergilerin kaldırılması konusunda Brüksel ile muahedeye varmış, bunun üzerine AB şikayetini geri çekmişti.
ABD’den sert reaksiyon: Ulusal güvenliğimize DTÖ karar veremez
DTÖ kararına ABD’nin karşılığı gecikmedi. Yapılan açıklamada panelin çıkarımlarının ve yorumunun “hatalı” olduğu ve kararın güçlü bir halde reddedildiği belirtildi.
ABD Ticaret Temsilciliğinden yapılan açıklamada “ülkelerin ulusal çıkarlarına Cenevre’de oturan üç hakemin değil, kendilerinin karar vereceği” belirtilerek “Çin’in çok kapasitesi ABD’nin çelik ve alüminyum kesimlerine ve ulusal çıkarlarına tehdit oluştururken ABD’nin eli kolu bağlı oturamayacağı” kaydedildi. Kararın, DTÖ’de ıslahatın gerekliliğini gösterdiği belirtilen açıklamada, ABD idaresinin ek vergileri kaldırma üzere bir niyetinin bulunmadığı vurgulandı.
Açıklamada, “ABD, ulusal güvenlik bahislerinin DTÖ uyuşmazlık tahlil düzeneklerine mevzu edilemeyeceği formundaki tavrını 70 yılı aşkın müddettir açıkça ve kuşkuya yer bırakmayacak halde vurgulamaktadır. DTÖ’nün, bir üye ülkenin güvenlik tehditlerine verdiği karşılıkla ilgili sonradan fikir yürütme yetkisi yoktur” denildi.
Trump Türkiye’ye vergileri ikiye katlamıştı
2018 yılında Trump, ABD Liderine ulusal güvenliği tehdit ettiği durumlarda ithalata kısıtlama getirme yetkisi tanıyan 1962 tarihli yasaya dayanarak çelik ithalatına yüzde 25 ve alüminyum ithalatına yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi uygulamaya koymuştu. ABD’nin hür ticaret mutabakatının bulunduğu Kanada ve Meksika daha sonra ek vergilerden muaf tutulmuştu. 2020 yılında misyonu devralan Joe Biden idaresi de bu uygulamaya bağlı kaldı.
Trump, 10 Ağustos 2018’de Türkiye ile alakaların yeterli olmadığına işaret ederek Türkiye’ye yönelik vergileri ayrıyeten ikiye katlamış, çelik eserlerine yüzde 50, alüminyuma da yüzde 20 oranında ek vergi uygulanacağını açıklamıştı.