Burcu Karakaş
“Ders sırası bizim konuttaydı. Polis meskeni bastı. Gözlerimi bağlayıp götürdüler. Sorguya aldıktan sonra kent dışında bir yerde indirdiler. ‘İşini burada bitiririz, kimse senden haber alamaz’ dediler. O gün İran’ı terk etmeye karar verdim.”
Ailesiyle sekiz yıldır Türkiye’de yaşayan Leila Z.’nin ülkesini terk etmesiyle sonlanan süreç, İran’da şifacılık faaliyetleriyle bilinen ve rejim tarafından yasa dışı kabul edilen “Halka İrfanı” isimli manevî kümeye üye olmasıyla başlamış.
Leila Z. ve eşi birebir vakitte ateist. Ablası vasıtasıyla tanışıp gizlice katıldıkları cemaat, insan bağlantılarının ve sevginin ön planda olması nedeniyle ilgilerini çekmiş.
Leila Z., “Kutsal kitaplara inancım yoktu. Ben insanların birbirine yardım etmesine ve birbirlerini sevmesine inanıyorum. Çocuklarımı da bu türlü yetiştirdim” diye anlatıyor.
Cemaat üyelerine kendi konutunda verdiği ders sebebiyle gözaltına alındığında, hakaret ve tehditlere maruz kalmış. İşbirliği yapmasını istediklerini, “Okula giderken oğluna bir gün otomobil çarpabilir” diye tehdit edildiğini, bu tehdidin akabinde önüne konulan kağıdı imzaladığını söylüyor:
“Sorguda, ‘Amacınız sapkınlık’ dediler. Oğlumla tehdit ettiklerinde çok korktum. Kendime uzun müddet gelemedim. Bu olaydan sonra bir müddet konutumda kalamadım.”
“İran’da din dersine nedeniyle başı kedere giriyordu”
Uçakla Türkiye’ye gelen ailenin büyük oğlu daha evvel İran’ı terk etmek zorunda kalmış. Leila Z., oğlunun da burada bulunması sebebiyle Türkiye’ye gelmeyi tercih ettiklerini anlatıyor:
“Büyük oğlum lisede okurken din dersinde kimi bilgilere karşı koyduğu için başı kaygıya giriyordu. Bir gün okul müdürü beni çağırdı, ‘Oğlunuzu içeri atacağız’ diye tehdit etti. O denli olunca onu Ankara’ya gönderdik. Sonra da biz geldik.”
Göç Yönetimi Başkanlığı datalarına nazaran, Türkiye’de Kasım 2022 itibariyle ikamet müsaadesi bulunan 95 bin 544 İran vatandaşı yaşıyor. Türkiye’de geçen sene memleketler arası müdafaa müracaatında bulunan İranlı sayısı ise 1032.
İnsan hakları aktivistleri, gazeteciler, din değiştirenler ya da rejimle sorun yaşayan bayan ve LGBTİ’ler, İran’ı terk etmek zorunda kalanların çoğunluğunu oluşturuyor.
“Türkiye’de de ateist olduğumu saklıyorum”
İran’da ateist olmanın cezası, idam. Leila Z., İran’da ateist olmanın hayatlarını nasıl etkilediği sorusuna, “Toplumda asla görüşlerimizi söylemezdik. Ailelerimiz de ‘Yanlış yoldasınız’ diye karşı çıkıyordu. Doğal çok zorlanıyorduk. Eşimin ailesi daima beni gözetliyordu. Onlarla önemli meseleler yaşıyordum” karşılığını veriyor.
Sığındıkları Türkiye’de de inançları nedeniyle meseleler yaşamışlar. Leila Z., eski iş yerinde dini inancı sorulduğunda ateist olduğunu saklamak zorunda hissetmiş.
“Denizli’de dokumacılık atölyesinde birlikte çalıştığım İranlı arkadaşımla bana dinimiz soruldu. Arkadaşım Hristiyan olduğunu söylediğinde çalışanlardan biri hakaret etti. Hristiyanlara berbat davranıldığını gördüğüm için ‘ben de Müslümanım’ diyorum.”
Zorunlu din dersi sorunu
Leila Z. Türkiye’de dini özgürlükler konusunda daimi bir baskı olduğu görüşünde. Bu türlü düşünmesinin nedenlerinden biri, zorunlu din dersi. Denizli’de okula başlayan küçük oğlu da büyük oğlunun İran’da yaşadıkları üzere inancı nedeniyle tehditlere maruz kalmış, hem akranlarıyla hem de okul idaresiyle problemler yaşamış.
“Okul arkadaşları ‘Şeytana tapıyorsun, seni bıçaklayacağız’ üzere sözler kullandı. Hem okul müdürü hem de din öğretmeni ‘En düzgün din İslam’dır’ diye baskı yapıyordu. Oğlum okulu bırakmayı düşündü. Bu nedenle din dersinden muaf tutulsun istedik.”
“Oğlum Türkiye’de mecburî din dersi nedeniyle tehdit edildi”
Ateizm Derneği aracılığıyla küçük oğlunun zarurî din dersinden muaf tutulması için okul yönetimine dilekçe vermişler ancak bu talepleri kabul edilmemiş. Türkiye’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına karşın sırf Hristiyan ve Yahudi öğrenciler din dersinden muaf tutuluyor. Leila Z., okul müdürünün muafiyet dilekçesini gördüğünde, “Oğlunuzun başınızı sıkıntıya sokmayın” dediğini anlatıyor.
İnancı nedeniyle sürgün hayatı yaşayan Leila Z.’nin tek isteği, niyet ve inanç özgürlüğünün hürmet gördüğü bir ülkede yaşamak. Bugüne kadar çocuklarına yaşatılanlar ve başlarının belaya girme ihtimali nedeniyle çok acı çektiğini söyleyen Leila Z. şöyle devam ediyor:
“İran’daki protesto haberlerini her gün takip ediyorum. Bayanlar hakları için savaştığı için çok memnunum ancak ölümlerden ötürü çok üzgünüm. Çocuklarım ruhsal azap çekti. Artık fikrin özgür olduğu bir ülkede yaşamak istiyorum.”